چرا وقتی رژیم میگیریم شکست میخوریم؟

 

وقتی می‌خوایم وزن کم کنیم احتمالا اولین چیزی که به ذهنمون میرسه اینه که کمتر غذا بخوریم یا رژیم لاغری بگیریم. این کاملا با منطق جور درمیاد که اگه کمتر بخوریم لاغرتر میشیم. پس شروع میکنیم به رژیم‌ گرفتن و بعد از چند هفته لاغرتر میشیم. اما یه سوال بزرگ مطرح میشه و اون این سوال اینه که چرا با وجود رژیم‌های غذایی آدما هر روز دارن چاقتر میشن؟ چرا آمار چاقی در دنیا هر روز بیشتر میشه؟ مگه رژیمای لاغری نتیجه‌بخش نیستن؟ آیا آدما مشکل بی‌اراده بودن دارن؟

 

توی این مقاله به زبون خودمونی می‌خوام‌ چیزایی بهتون بگم که مو به تن‌تون سیخ میشه! پس تا آخر این مقاله رو با دقت بخونید. 

 

حقیقت اینه که هیچ مدرکی وجود نداره که رژیمای غذایی به لاغر شدن کمک‌ میکنن. شاید تعجب کنید و بگید اما خیلیا رژیم میگیرین و لاغر میشن. کاملا حق با شماست! آمارها نشون میده که همین الان بیش از ۱۵درصد مردم جهان اضافه وزن دارن و داره به تعدادشون اضافه میشه. شواهد زیادی هم وجود داره که نشون میده رژیم‌های کاهش وزن در درازمدت حتی باعث چاق‌تر شدن آدما میشه.

 

تصویر بدن و اضافه وزن 

 

 

با رشد اپیدمی چاقی در دنیا، خیلی از مردم تلاش میکنن تا کالری کمتری بخورن که لاغرتر بشن. با این حال فقط افراد خیلی چاق نیستن که رژیم میگیرن بلکه افرادی که کمی اضافه وزن دارن به ویژه خانما به دنبال کم کردن وزنشون هستن.

 

خیلی از محققین به این باور رسیدن که تصویر بدنی نامطلوبی در ذهن انسانها از خودشون درست شده. این تصویر نامطلوب رو رسانه‌ها با نشون دادن بدن مدلهای لاغراندام، بدن فیتنس افراد مشهور و ورزشکارا در ذهن افراد جامعه درست کردن. پس یه آدم با ۷ کیلو اضافه وزن و داشتن کمی چربی در ناحیه شکم یا پاهاش، وقتی تصویر یه بازیگر یا ورزشکار رو میبینه در ذهنش شروع به مقایسه کردن خودش با اون فرد مشهور می‌کنه.

 

 

میل به لاغرتر شدن می‌تونه از دوران دبستان شروع بشه. توی یه تحقیق در آمریکا مشخص شد بیش از ۵۰٪ از دخترای ۶ تا ۸ سال اعتقاد دارن که وزن ایده‌آل‌شون کمتر از وزنی هست که الان دارن. اعتقادات دخترا در مورد رژیم داشتن و وزنشون اغلب از مادرشون به اونها منتقل میشه. در یه مطالعه که روی ۹۰٪ مادرانی که اخیرا رژیم گرفتن بودن نتایج خیلی جالبی به دست اومد. نتیجه این بود که دخترای ۵ تا ۱۰ ساله‌ی مادران رژیمی دو برابر بیشتر از دخترای مادران غیررژیمی در مورد رژیم و وزنشون فکر میکردن و نگران بودن.

 

رژیم غذایی صنعت میلیارد دلاری 

 

کاهش وزن یه تجارت بزرگ توی دنیاست! توی سال ۲۰۱۵ توی اروپا و آمریکا همین صنعت بیش از ۱۵۰ میلیارد دلار سود داشته! تازه این پول برای فقط یکسال هست. جالبه بدونید با همین پول میشه چند کشور رو خرید! حالا در سال ۲۰۲۲ هستیم و به نظر میرسه تا پایان همین سال بیش از ۲۴۰ میلیارد دلار پول برای کاهش وزن خرج بشه!

 

از دستگاهای لاغری گرفته تا رژیم‌های غذایی کاهش وزن و از داروها و دمنوش‌ها گرفته تا عمل‌های جراحی همه و همه پول زیادی رو تنها بخاطر چند کیلو کاهش وزن از جیب مشتری‌ها وارد صنعت لاغری می‌کنه. شاید تعجب کنید که یه تحقیق نشون داده که برای ۵ کیلوکاهش‌وزن در اروپا و آمریکا افراد بین ۷۰۰ تا ۲۷۰۰ دلار خرج میکنن. این هزینه از دریافت برنامه‌های کاهش وزن تا خریدن داروهای لاغری رو شامل میشه. جالب اینکه این همه هزینه و تلاش نتیجه‌ای بلند مدت نداره. 

 

رژیم‌های لاغری ناامید کننده

اگه از آدما بپرسید، آیا رژیم گرفتن آدمو لاغر می‌کنه؟ در پاسخ به شما میگن: خوب معلومه که لاغر می‌کنه. اما اگه بپرسید پس چرا اغلب آدما شکست میخورن؟ در پاسخ به شما میگن: خوب معلومه چون اراده ندارن. یا جواب میدن که چون باید رژیم‌شونو رها نمی‌کردن. اما این جوابا پاسخ درستی نیستن. 

 

توی یه مطالعه ۳ سال بعد از شروع رژیم لاغری به افرادِ رژیم‌گیرنده سر زدن و نتایج شگفت‌آور بود! تنها ۱۲٪ از افراد بیش از ۷۵٪ کاهش وزنشونو حفظ کرده بودن. عجیب‌تر اینکه ۴۰٪ افراد نسبت به قبل از رژیم‌شون حتی چاق‌تر هم شده بودن! 

 

یه تحقیق دیگه روی چند گروه از افراد با سنین و بدن‌های متفاوت نشون داد، افرادی که نزدیک به ۶ ماه رژیم میگیرن، بعد از ۵ سال وزنشون به طور میانگین ۳ تا ۵ کیلو بیشتر از زمانی میشه که اصلا رژیم‌ نداشتن. بنابراین رژیم‌های لاغری نتیجه‌ی معکوس هم داشته.

 

 

پس چرا افراد زیادی رو میشناسیم که لاغر شدن!؟ 

 

یکی از خطاهای شناختی انسان سیاه و سفید دیدن چیزهاست. خیلی از انسانها چیزهایی رو میبینن و باور دارن که در تایید باورهاشون باشه. مثلا ما همیشه افرادی که لاغر میشن رو افرادی با اراده و قوی میدونیم و بیشتر در خاطرمون هستن. این افراد بعد از کاهش وزن بیشتر در جلوی چشم دیگران ظاهر میشن و خودشونو مخفی نمیکنن. اما افرادی که اضافه وزن دارن یا در کاهش وزن شکست می‌خورن بیشتر گوشه‌گیر میشن یا اصلا توسط دیگران دیده نمیشن. پس این خطای شناختی این باور رو در ما تقویت می‌کنه که اغلب افرادی که رژیم میگیرن موفق میشن اما واقعا اینطور نیست. اینو آمارها نشون میدن.

 

رژیم غذایی مداوم و افزایش وزن 

 

مطالعات نشون میده افرادی که رژیم‌های لاغری زیادی میگیرن در بلندمدت چاق‌تر میشن. فرق نمیکنه که هدفتون از رژیم گرفتن لاغر شدن برای شرکت در عروسی باشه یا برای اینکه نامزدتون شمارو ترک نکنه میخواید لاغر بشید. هر چقدر بیشتر رژیم بگیرید احتمالا زودتر‌ رهاش می‌کنید.

 

۱۵ مطالعه روی افراد لاغری که رژیم لاغری گرفتن انجام شد. درست خوندید! رژیم لاغری برای افرادی که لاغری بودن باعث شد تا آدمای لاغر بعد از کنار گذاشتن رژیم لاغری چاق‌تر بشن. اشتهای افراد لاغر بعد از رژیم لاغری بیشتر شده بود. و رفتارهایی مثل پرخوری و ریزه‌خواری انجام میدادن. 

 

بدن ما وقتی متوجه بشه که داره چربی و عضله از دست میده شروع به ترشح هورمون گرسنگی می‌کنه و کاری می‌کنه که شما گرسنه‌تر بشید. محدود کردن کالری‌ها و از دست دادن بخشی از توده‌ی عضلانی‌تون باعث میشه تا سوخت‌وساز ( متابولیسم ) کندتر بشه. اینطوری وقتی رژیمو کنار بذارید و برگردید به الگوی غذایی قبلی‌تون خیلی زودتر وزنی که از دست دادید رو به دست میارید. 

 

اضافه وزن زیاد و مشکلاتی مثل اختلالات خوردن اغلب نتیجه‌ی رژیم‌های غذایی غلط در دوران کودکی و نوجوانی هست و این موضوع در خانما بیشتر خودشو نشون میده، به این دلیل که در دوران کودکی و نوجوانی دختران درباره‌ی بدنشون بیشتر دچار وسواس میشن.

درسته که ژنتیک در بیشتر شدن وزن نقش اساسی بازی می‌کنه اما مطالعات روی دوقلوهای همسان نشون میده که سبک‌زندگی و محیط بر روی بدن ما فوق‌العاده اثرگذار هست.

 

مطالعه‌ای در فنلاند روی ۲۰۰۰ جفت دوقلو طی ۱۰ سال انجام شد. اغلب دوقلوهایی که یکبار رژیم گرفته بودن از دوقلوهایی که رژیم نداشتن تا ۲ برابر بیشتر در معرض اضافه وزن بودن. حتی دوقلوهایی که بارها رژیم گرفتن رو تکرار کرده بودن، میانگین وزنی بیشتری داشتن.

 

در واقع این مطالعات ثابت نمیکنه که حتما رژیم‌های لاغری باعث اضافه وزن افراد میشن. اما همین مطالعات نشون میدن که رژیمای غذایی برای بخش بزرگی از جامعه نتیجه‌بخش نیستن. 

 

جایگزینی برای رژیم گرفتن 

 

شاید این جمله‌ی کلیشه‌ای رو نادیده گرفته باشید که درست غذا خوردن باعث سلامتی میشه. این جمله رو خیلی زیاد شنیدیم. اما اجازه بدید ربطش به لاغر شدن رو بفهمیم. 

 

توی ناخودآگاه ما این باور اساسی نقش بسته که کم خوردن باعث لاغر شدن میشه. اما تحقیقات نشون میده که کم‌خوردن نیست که باعث لاغری میشه! این درست غذا خوردنه که باعث لاغرتر شدن میشه. درست غذا خوردن به این معنی نیست که غذاهای خوشمزه رو کنار بذاریم. ‌‌‌‌‌‌‌‌درست غذا خوردن یعنی جوری غذا بخوریم که اول مغزمون سیر بشه. و دوم جسم‌مون سیر بشه.  

 

آگاهانه غذا خوردن یکی از پایه‌های درست غذا خوردنه‌. به دلایل مختلف هر روز که میگذره مردم کمتر از گذشته آگاهانه غذا میخورن. اما این آگاهانه خوردن که میگیم چیه؟ و چطوری میتونه از رژیم گرفتن بهتر باشه؟!

 

بیش از ۲۰ مطالعه انجام شده که نشون میده، افرادی که آگاهانه غذا خوردن رو یاد گرفتن و تمرین کردن بعد از ۶ ماه لاغرتر از افرادی هستن که فقط رژیم گرفتن! در یک مشاهده به دوگروه دو سبک کاهش وزن آموخته شد. که یکیش کاهش وزن با رژیم غذایی بود و دیگری کاهش وزن با خوردن آگاهانه بود. بعد از ۶ ماه گروهی که رژیم غذایی داشتن ۱۵٪ توی برنامه‌ی کاهش‌وزنشون باقی مونده بودن. اما گروهی که تمرینات آگاهانه خوردن رو یاد گرفته بودن ۵۵٪ در برنامه کاهش وزن باقی مونده بودن. در واقع گروهی که آگاهانه خوردن رو یاد گرفته بودن با تمرین کردن، درست خوردن رو به عادتی پایدار تبدیل کرده بودن. 

 

افراد وقتی تمرینات آسون آگاهانه خوردن رو انجام میدن به مرور زمان رابطه‌ی اشتباه خودشون با غذا رو ترمیم میکنن. یعنی غذا به عنوان یه مُسکن، تفریح و حال‌خوب کن مصرف نمیشه. و به مرور زمان ولع به خوردن بهبود پیدا می‌کنه. 

 

چند تمرین آگاهانه خوردن 

 

۱. مشاهده کردن 

به چیزی که توی ظرف‌ غذا هست نگاه کنید. چیزی که می‌بینید رو توصیف کنید. 

 

۲. بدون قضاوت

توصیف شما باید بدون قضاوت کردن باشه. از جملاتی مثل این بَده یا این خوبه یا این چاق کنندست، استفاده نکنید. سعی کنید بدون قضاوت کردن تعریفی از چیزی که داخل ظرف هست در ذهن‌تون درست کنید. یعنی اون غذا چه طعمی داره؟ چه بافتی داره؟ و . . .

 

۳. بو کشیدن 

بو کشیدن بخشی از مرحله‌ی رسیدن به آگاهیه. ما با بو کشیدن بخشی از مغز گرسنه رو آگاه و سیر می‌کنیم. 

 

۴. مزه کردن 

کمی از غذای توی ظرف داخل دهنتون بذارید و قبل از جویدن اجازه بدید زبون‌تون بفهمه بافت اون غذا چطوریه. 

 

۵. جویدن 

جویدن بخشی از خورد کردن غذا برای جذب بهتر مواد مُغذیه. با آهسته جویدن و قرار دادن قاشق و چنگال در ظرف غذا به خودتون فرصت لذت بردن واقعی و کنترل خوردن رو هدیه میدید. 

 

۶. حس کردن

هر بار لقمه‌ای رو آگاهانه می‌جوید و می‌خورید لحظه‌ای دست نگه دارید. از احساساتی که توی بدن‌تون هستن آگاه بشید. آیا شکم‌تون حس تمایل شما به خوردن رو مدیریت می‌کنه یا این ذهن شماست که میگه باید بخوری و غذا رو تموم کنی؟

 

۷. احترام به بدن 

بدنمون راهنمای واقعی ما برای غذا خوردنه. و ذهنی که یاد نگرفته به بدن اعتماد کنه باعث میشه تا در خوردن دچار مشکلاتی بشیم. پس به صدای بدن‌تون گوش بدید. 

 

 

برای دریافت آموزشای بیشتر کتاب هزارتوی لاغری رو مطالعه کنید. توی این کتاب عبور از توقف ( استُپ ) وزنی رو یاد می‌گیرید.