روزه گرفتن چگونه باعث سلامتی بدن می شود؟

آیا روزه گرفتن آسیب می زند؟

در بسیاری از ادیان و مذاهب شیوه های مختلف روزه داری وجود دارد. در ادیان غیرالهی نیز روزه داری به شکل های مختلف وجود دارد‌. 

در بعضی از ادیان روزه داری به این شکل است که مصرف گوشت ممنوع می شود. بعضی از ادیان نیز علاوه بر روزه جسمانی روزه های معنوی نیز دارند. مانند زرتشتیان که همه روز سال را روزه‌ی معنوی می گیرند. این روزه باطنی است و رفتارها و تفکرات را در بر می گیرد.

زرتشتیان باید در سه بخش معنوی (شنوایی ، اندیشه و احساس) و به آن معنا که از طریق این سه حس از «نیکی دور نشویم» و «اندیشه و احساس و شنوایی‌مان همیشه سرشار از نیکی باشد همیشه روزه داشته باشند. برخی روایت ها اینگونه نقل شده که زرتشتیان قدیم در ماه بهمن هر سال لب به گوشت نمی زدند.

پیامبران یهودیت و مسیحیت یعنی حضرت موسی ( ع ) و حضرت عیسی ( ع ) نیز روزه می‌ گرفتند. مدت زمانی که روزه‌ی واجب یهودیت به طول می انجامد بیش از ۲۰ ساعت است. این مدت یکی از طولانی ترین انواع روزه داری است. 

در دین اسلام نیز روزه داری وجود دارد. در ماه رمضان مسلمانان برای ۲۹ روز قبل از اذان صبح تا اذان مغرب و عشا یعنی از زمانی که آفتاب شروع به طلوع کردن می کند تا زمانی که خورشید غروب می کند هیچ چیز نمی خورند. و تنها در غروب آفتاب در هر سرزمینی زندگی می کنند مجاز به خوردن غذا و آب هستند. البته در شرع دین قوانینی برای افراد ضعیف وضع شده است تا در صورت مشکلاتی مانند بیماری یا ناتوانی جسمی روزه نگیرند. روزه گرفتن برای افراد بیمار از نظر دین اسلام مجاز نیست. بنابراین افرادی که بالغ و سالم هستند باید روزه بگیرند.

همیشه درباره‌ی روزه داری سوالاتی می شود که در این مقاله می خواهیم به برخی از این سوالات پاسخ دهیم.

تحمل گرسنگی کشیدن را ندارم

روزهای اولی که از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب روزه می گیریم بدن ما با شرایط جدیدی مواجه می شود. این شرایط جدید کاملا برای بدن انسان آشناست. پدران و مادران ما چند هزار سال پیش زمانی که ۴۰ سال زنده بودن مساوی با خوش شانسی بود زندگی می کرده اند. اجداد ما گاهی یک روز یا گاهی چند روز غذای کافی برای سیر شدن پیدا نمی کردند. فیزیولوژی و بیولوژی بدن انسان مانند بسیاری از حیوانات به شکلی طراحی شده است که بتوانیم مدت زمان زیادی را بدون غذا سپری کنیم. گرسنگی حالت بقاست. بنابراین چیزی که به موجودات چند میلیون ساله انرژی می بخشد تا به کنکاش غذا بروند احساسی است که حالا برای انسان  امروزی بسیار ترسناک شده است. اخبار روز دنیا به ما می گوید انسان های زیادی هر روز بر اثر گرسنگی می میرند اما این به آن معنی نیست که آنها یک روز غذا نخورده اند. در واقع بیش از چند هفته نخوردن هیچ غذایی سبب ضعف و مرگ می شود. اما اگر چند ساعت در روز غذا نخورید باعث می شود . . .

ساخته شدن

سرعت زندگی با روزه داری افزایش می یابد. عجیب به نظر می رسد؟ همین حالا که این کلمه را می خوانید بدن شما یک میلیون گلبول قرمز می سازد. تبریک می گویم زیرا این گلبول ها همین حالا در خون شما سفر گردشی خود را آغاز کرده اند. هر کدام از این گلبول های قرمز ۱۵۰۰۰۰ بار در اطراف بدن شما حرکت خواهند کرد، مکررا اکسیژن را به سلول های شما خواهند رساند، و بعد که کهنه و فرسوده شدند، خود را به سلول های دیگر معرفی خواهند کرد تا برای مصلحت بزرگ تر شما، بی سر و صدا کشته شوند. هر ثانیه از روز بدن شما تعداد واقعا بی شماری از وظایف را انجام می دهد. یک کوادریلیون، یک نونیلیون، یک کوئیندسیلیون، یک ویجینتیلیون، اعداد واقعی هستند که فراتر از تصور ما هستند. این اعداد میزان کارکرد بدن در هر لحظه است. این اتفاقات بدون توجه شما می افتد.

هنگامی که مانند اجداد خود غذا بخورید بدن شما شرایط جدید را تجربه می کند. در این شرایط بدن شما بهتر استراحت می کند. سموم را بهتر دفع می کند. و عواملی که سبب التهاب بدن شما شده اند را تعدیل می کند. وقتی بافت های بدن ما خوب کار می کنند روزه گرفتن کمک می کند تا کبد بهتر کار کند. کلسترول بالا و تری گلیسرید بالا بهبود پیدا می کند. انسولین به اندازه مناسب ترشح شود و به مرور زمان گرسنگی تحت کنترل شما در بیاید. اما . . .

خرابکاری کردن

وقتی ۱۱ ساله بودم برای اولین بار روزه گرفتم. روز اول حس بدی داشتم. سر درد فوق العاده اذیت کننده ای را تجربه کردم. وقتی روز اول به اتمام رسید و اذان مغرب را شنیدم بی وقفه شروع به خوردن کردم. آنقدر غذا خوردم که توانایی درست نفس کشیدن نداشتم. گویا حس آزادی فوق العاده ای را تجربه می کردم. بی توجه به آنکه چه بلایی سر خودم می آورم تا صبح بیدار ماندم و خوردم. این اتفاق سه روز پشت سر هم تکرار شد و اتفاق عجیبی افتاد. این اتفاق عجیب برخلاف تصورم بود. لباسهایم برایم فوق العاده تنگ تر شده بود. به خودم می گفتم: ” ای بابا من که بیشتر روز رو اصلا هیچی نخوردم. چرا به جای اینکه لاغر بشم چاقتر شدم؟ ” شاید برای شما جالب باشد که هر شب حداقل پانصد گرم خرما می خوردم. چند بشقاب برنج و مقدار زیادی مرغ می خوردم. به بستنی فروشی می رفتم و مقدار زیادی بستنی و فالوده می خریدم و با همراهی اعضای خانواده می خوردم. تصور می کردم این حق من است که در ماه رمضان هیچ فعالیتی نکنم و هرچه بیشتر غذا بخورم. در اولین ماه رمضانی که روزه گرفتم بیش از ۱۰ کیلوگرم چاق شدم. این اتفاق سالها تکرار شد!

فلسفه ی روزه داری

۲۰ ساله بودم که در ماه رمضان اتفاق تلخی را تجربه کردم. شب دهم ماه رمضان دردی بی سابقه را در کمرم احساس کردم. این درد بقدری زیاد بود که حتی نفس کشیدن هم برایم دردناک شده بود. صبح روز بعد متوجه چیز عجیبی شدم. رنگ ادرارم فوق العاده تیره شده بود. دردم کاهش یافته بود اما همان موقع به اورژانس بیمارستان مراجعه کردم. یک سونوگرافی از کلیه ها و مثانه ام نشان می داد که سنگ کلیه دارم. همچنین مثانه ام دچار عفونت شده است. با چند پزشک صحبت کردم و بارها آزمایش انجام دادم. تمامی پزشکان بر این عقیده بودند که با وجود مشکل در کلیه هایم اجازه روزه گرفتن ندارم. این اتفاق در جوانی برای تمام اعضای خانواده ام افتاده بود. این فوق العاده دردناک بود که نمی توانم روزه بگیرم. پزشکی که یکی از دوستان خانوادگی ما بود گفت: ” می توانی ساعت ها چیزی نخوری اما باید مایعات مصرف کنی ”  

تصور می کردم چنین کاری بی فایده باشد. فکر می کردم اگر آب، چای یا قهوه بخورم اما هیچ چیز نخورم نه تنها روزه باطل می شود بلکه از نظر جسمانی سودی نمی برم. از نظر شرعی نوشیدن آب روزه را باطل می کند. اما چند سالی طول کشید تا مقالات روز دنیا درباره انواع روزه داری را مطالعه کردم. نتایج تحقیقات برخلاف تصورم بود. تحقیقات نشان می داد روزه داری به شکل های مختلف بر روی بدن موثر است. روزه داری که به صورت روزه داری اسلامی انجام می شود برای افراد سالم مفید است. همچنین روزه داری به آن شکل که نامش را فستینگ گذاشته اند و در آن می توانید تنها برای ۱۶ ساعت مایعات مصرف کنید اما نباید چیزی بخورید نیز برای بدن فواید زیادی دارد. بنابراین با شرایطی که داشتم حداقل می توانستم از این سیستم تغذیه ای استفاده کنم تا به هدفم برسم. اما هنوز سوالی بی پاسخ داشتم. و آن سوال این بود که آیا نخوردن غذا طی ساعات متوالی باعث نمی شود اشتهای ما زیاد شود؟

اصول تغذیه هنگام روزه داری

روزه داری ماه رمضان که برای ۱۲ تا ۱۶ ساعت نباید هیچ چیز خورد یا فستینگ که در آن مصرف مایعات مجاز است به این دلیل پیشنهاد می شود تا زمانی که مجاز به خوردن هستیم اصول و قواعد مهمی را رعایت کنیم. در واقع روزه داری به هر شکل با هدف سلامتی بدن مجاز است. یعنی به شکلی غذا بخوریم که کالری با کیفیت تر و کمتری را وارد بدن مان کنیم. اینگونه بدن ما علاوه بر بازسازی سلولهای پیر و ساخت سلول های جدیدتر بهتر می تواند سموم را دفع و بدن را بهتر بازسازی کند. کبد چرب که یکی از بزرگترین بیماریهای این روزهاست با صحیح روزه گرفتن و درست خوردن بهبود پیدا می کند. گردش خون بهتر می شود و با نخوردن مواد غذایی کم ارزش قلب بسیار بهتر کار می کند. زیرا فشار کمتری را تحمل می کند.

روزه گرفتن به شکل صحیح کمک می کند تا استرس کاهش یابد. یکی از عوامل استرس زا نگرانی برای هر چند ساعت خوردن غذاست. هر ساعت به این فکر کردن که چه چیزی بخوریم یا چه چیزی نخوریم باعث می شود ذهن ما درگیر مسئله خوردن شود.

یکی از عادت های ناپسندی که داشتم این بود که وقتی یک غذای دوست داشتنی نبود حال بدی سراغم می آمد. انتظار داشتم بهترین غذا با بهترین کیفیت برای خوردن داشته باشم و هر غذایی را نمی خوردم. اما روزه داری و آشنایی با این فلسفه که چرا باید روزه بگیریم مرا به این نتیجه رساند که می توانیم در خوردن تعادل به وجود آوریم. لازم نیست در انتخاب غذاها بسیار سختگیر باشیم. کافیست به شرایطی که حالا برای کره زمین به وجود آورده ایم بهتر نگاه کنیم. از بین بردن منابع طبیعی و مصرف بیش از حد مواد غذایی و اسراف باعث شده که در دنیا انسان های زیادی گرسنه بمانند. لزومی ندارد که بیش از حد داشته باشیم و زیاد بخوریم. بهتر است یاد بگیریم تعادل بیشتری را در زندگی خود به وجود آوریم. بیشتر خوردن و بیشتر داشتن کمکی به احساس خوشبختی ما نمی کند.

درشت مُغذی و ریز مُغذی ها

نگران بودن از اینکه غذاها به مقدار کافی به بدن ما نمی رسد یکی از دلایلی است که خیلی ها می ترسند روزه بگیرند یا فستینگ را انجام دهند. وقتی به بدن خود نگاه می کنیم متوجه می شویم معمولا بدن ما چربی بیشتری نسبت به آنچه نیاز داریم ذخیره کرده است. یکی از دلایل اینکه بدن ما چربی ذخیره می کند چندین علت دارد. اما یکی از علت های ذخیره شدن چربی در بدن خوردن بی وقفه است. یعنی هر چند ساعت میزان زیادتر از نیاز بدن غذا بخوریم. اینگونه به بدن فرصت نمی دهیم تا به شکل مناسب از درشت مغذی ها ( کربوهیدرات، چربی و پروتئین ) و ریز مغذی ها ( مواد معدنی، ویتامین ها ) استفاده کند. ما به ذخیره سازی عادت کرده ایم و بدن ما به خوبی نیاموخته است چگونه از مواد غذایی به بهترین شکل استفاده کند. چگونه می خواهید فرصتی را در اختیار بدن خود قرار دهید؟ آیا فکر می کنید تنها زمانی که خواب هستید کافیست تا بدن استراحت کند؟ به نظر شما زمان بیداری وقتی است که مرتب در حال خوردن باشیم یا نیاز است بدن بیشتر استراحت کند؟

روزه داری فرصتی عالی برای بدن است تا به بهترین شکل از ذخایر خود استفاده کند. این اتفاق تنها زمانی می افتد که اصول صحیح خوردن را اجرا کنید و بعد از چند روز علاوه بر کاهش وزن مناسب، به دستگاه های بدن فرصت دهید تا خود را به بهترین شکل ممکن ترمیم کنند.